ابزار جراحی چیست؟

برای تماشای فیلمهای آموزشی میتوانید اینجا کلیک کنید.

به مجموعه ای از وسایل غیر برقی و اکثرا مکانیکی که هنگام عمل های جراحی مورد استفاده قرار می گیرند ابزار جراحی اطلاق می شود.که معمولا از جنس استیل ضد زنگ ساخته می شوند و ترکیبی از کربن، کروم، آهن و مقدار جزئی از فلزات دیگر است.

استفاده ترکیبی از فلزات فوق باعث می شود ابزار های جراحی مقاومت بیشتری در مقابل خوردگی و فرسایش ناشی از اتوکلاو شدن و استریلیزاسیون های مکرر داشته باشند( مواد گند زدا اغلب دارای خاصیت خوردنگی بوده و اکثر فلزات در برابر آنها مقاوم نیستند). کروم موجود در فولاد، آن را در برابر خوردگی مقاوم نموده و وجود کربن باعث سخت شدن فولاد می گردد. تیتانیوم برای ساخت وسایل میکروسرجری بسیار مناسب است. این فلز غیرمغناطیسی بوده و به این دلیل در میدان های مغناطیسی حرکت نمی کند. آلیاژ تیتانیوم در مقایسه با فولاد ضدزنگ، سخت تر، محکم تر و از لحاظ وزنی سبک تر و در مقابل خوردگی مقاوم تر است.

معمولا ابزار جراحی پس از ساخته شدن توسط روکشی از کروم یا نیکل پوشانده شده تا مقاومت بیشتری نیز در برابر خوردگی پیدا کنند.

انواع ابزارهای جراحی

دسته بندی ابزار های جراحی به دو صورت انجام می شود :

–  بر اساس نوع کارکرد و عملکرد آنها در هنگام جراحی

– بر اساس نوع جراحی انجام شده بر روی بیمار

بطور کلی ابزار ها در طبقه بندی نوع اول به شکل زیر تقسیم می شوند:

• برنده ها و جدا کننده ها (کاتر و دیسکتور)
• کلمپ ها (Clamps)
• باز کننده ها و رترکتورها (Retractor and Exopser)
• نگهدارنده ها (گراسپر)
• گشاد کننده ها
• ابزار دوخت و بخیه (سوچور)

و در طبقه بندی نوع دوم بصورت زیر:

– ابزار جراحی ارتوپدی

– ابزار جراحی چشم

– ابزار جراحی دندانپزشکی

– ابزار جراحی مغز و اعصاب

– ابزار جراحی اورولوژی

-ابزار جراحی اسکولاپ

– ابزار جراحی ارتروسکوپی

– ابزار جراحی استئوتوم

– ابزار جراحی اسپاین

– ابزار جراحی بینی

– ابزار جراحی بنگولا

– ابزار جراحی بلفاروپلاستی

– ابزارهای جراحی بینی

– ابزار جراحی پوست

– ابزار جراحی پریوست

– ابزار جراحی توراکس

-ابزار جراحی توتال نی

– ابزار جراحی تعویض مفصل زانو

-ابزار جراحی فک و صورت

– ابزار جراحی لامینکتومی

– ابزار جراحی سزارین

– ابزار جراحی گوش

– ابزار جراحی جنرال

– ابزار جراحی ختنه

– ابزار جراحی دیسک کمر

– ابزار جراحی دامپزشکی

– ابزار جراحی دیسک کمر

– ابزار جراحی رانژور

– ابزار جراحی ریه

– ابزار جراحی زیبایی بینی

– ابزار جراحی ژنیکوماستی

– ابزار جراحی ژنو

– ابزار جراحی سزارین

– ابزار جراحی سیستوسکوپی

– ابزار جراحی ستون فقرات

-ابزار جراحی سپتوپلاستی

– ابزار جراحی سینوس

– ابزار جراحی کیسه صفرا

– ابزار جراحی فیوژن

– ابزار جراحی فیکو

– ابزار جراحی فینگر

– ابزارهای جراحی قلب

– ابزار جراحی کرانیوتومی

– ابزار جراحی کاشت مو

– ابزار جراحی کورتاژ

– ابزار جراحی کاتاراکت

– ابزار جراحی کورت

– ابزار جراحی لاپاراسکوپی

– ابزار جراحی هوک

– ابزار جراحی هموستات

– ابزار جراحی هموروئید

نحوه کار ابزار جراحی

هرکدام از ابزار های جراحی برای کاربرد خاصی طراحی و تولید شده اند.که برخی از آنها به قرار زیر است:

استخوان بر:  که توانایی زیادی جهت قطع استخوان‌های برابر با دهانه ابزار دارد.

ریترکتور: جهت فراهم آوردن دید مناسب برای جراح در حین کار بر روی بافت  که به آن منقبض کننده نیز گفته می شود، دو نوع دستی و خودکار دارد و جراح به وسیله آن در ناحیه عمل دید کافی به دست می ‌آورد. جنس این ابزار از فولاد است که تیغه خمیده و قلاب مانند با زاویه های گوناگون دارد و بافت های سطحی و عمقی را منقبض می کند.

رانژو: به طور خاص برای جداسازی و کندن قطعات استخوان (ظریف تا سنگین) و بافت‌های نرم اطراف آن به کار می‌رود. در زمینه‌های ارتوپدی، اعصاب و مغز نیز استفاده می‌شود. در برابر مواد ضد عفونی کننده مقاوم بوده و قابلیت قرار گیری در اتوکلاو را دارد.

قیچی میو: برای بریدن بافت فاسیا قیچی میو توسط جراحان کلینیک میو طراحی شده‌است.

قیچی بانداژ: ابزاری جهت برش باندهای بیمار بدون آسیب رساندن به پوست می‌باشد. این ابزار از دهانه‌ای با خصوصیت لبه کند و لبه تیز ساخته شده تا به پوست آسیب وارد نکند.

پنست: ابزاری بدون قفل برای گرفت بافت نرم و ظریف و کمک به بخیه زدن می باشد. اغلب از جنس تمام استیل و در مواقعی تمام تیتانیوم و یا تنگستن کارباید می باشند.

کلمپ فورستر: که به آن فورسپس اسپانج نیز گفنه می شود ، ابزاری است با یک شیار دایره‌ای دندانه‌دار جهت نگه‌داری گاز در حین پرپ پوست بیمار که پیش از عمل جراحی کاربرد دارد. به طور معمول برای سوراخ‌کاری بدن به‌خصوص در سوراخ کردن زبان بکار می‌رود. و در تمامی ست‌های جراحی موجود می‌باشد.

کلمپ ببکوک: ابزاری جهت گرفتن و جابجایی بافت‌های نرمی مانند روده باریک و زائده آپاندیس بوده که در دسته بندی ابزارآلات جراحی، عضو خانواده نگهدارنده‌های بافتی به حساب می‌آید. در قسمت دهانه فاقد دندانه و صاف بوده، درنتیجه باعث کاهش آسیب بافتی می‌گردد.

کورت : یک ابزار جراحی است که برای خراش دادن یا جداسازی بافت بیولوژیکی یا بقایای بیوپسی، یا نمونه برداری و برداشتن یا تمیز کردن طراحی شده است.

گشاد کننده یا دیلاتور: جهت گشاد کردن دریچه‌ها و مجاری بدن کاربرد داشته و موجب ورود آسان تر سایر ابزارهای جراحی به داخل مجاری و حفرات بدن انسان خواهد شد. دیلاتور گاهی به منظور رفع انسداد و همین طور جلوگیری از ایجاد آمبولی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درماتوم : ابزار جراحی مورد استفاده برای تولید برشی نازک از پوست ناحیه دهنده به جهت ایجاد گرافت پوستی می‌باشد. درماتوم‌ها شامل چهار نوع تیغه‌ای، رنده موتوری، استوانه‌ای و هوایی می‌باشند.

درماتوم رنده-موتوری: گرافت به وسیله تیغهٔ چاقو که بمانند تیغه برنده مو، به عقب و جلو حرکت می‌کند به دست می‌آید.

کلمپ کوخر: ابزاری چنگ زننده که همزمان باعث بندایش خون شده و به نام مخترع آن امیل تئودور کوخر نام‌گذاری شده است. در انواع مستقیم و خمیده ساخته می‌شوند و بمنظور نگهداری بافت‌ها(جلوگیری از لغزیدن) و کنترل خونریزی بکار می‌روند.

هموستات : که به آن فورسپس شریانی نیز گفته می شود ابزاری حیاتی جهت کنترل خون‌ریزی در جراحی می‌باشد. کلمپ هموستات ابزار حیاتی در انجام هرگونه عمل جراحی از قبیل عمومی یا اختصاصی محسوب شده و در هر ست جراحی یافت می‌شود. دهانه این ابزار به دو صورت خمیده و مستقیم می‌باشد و قابلیت قفل شدن دارد.

رترکتور دیور ( Deaver retractor ): ابزاری قوی جهت کنار دادن احشای شکمی در اعمال جراحی شکم می‌باشد. که تیغه آن ممکن است باریک یا پهن باشد.

کلمپ رایت انگل : نوعی نگهدارنده می‌باشد که جهت کنترل خونریزی در اعمال جراحی که در آنها امکان استفاده از کلمپ مستقیم وجود ندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. دهانهٔ این ابزار به یک طرف انحنا داشته و دارای زاویهٔ قائم می‌باشد از این رو در کالبد شکافی نیز کاربرد دارد.

اسپکولوم : ابزاری جهت کنار زدن بافتها حفرات و فراهم آوردن دید بهتر هنگام معاینه است. این وسیله اولین بار توسط یونانی‌ها و روس‌ها ساخته شده است. پرکاربردترین اسپکولوم، اسپکولوم واژینال است، هرچند اسپکولوم بینی، رکتوم، گوشی و دهانی نیز هنگام معاینه به‌کار می‌روند.

اسپکولوم ویت: ابزاری جهت کنار زدن دیواره پشتی واژن بکار می‌رود.

اسپکولوم گراوز : ابزاری به منظور کنار زدن دیواره واژن بکار می‌رود.

تیغ‌ بیستوری: یا همان تیغ جراحی محصولاتی هستند که از آن‌ها برای جراحی‌ها و برش قسمت‌های مختلف بدن با ضخامت‌های کوچک و بزرگ استفاده می‌کنند. این تیغ‌ها اندازه‌های گوناگونی دارند. تیغ بیستوری از آلیاژ استیل کربن ساخته شده است و ضد زنگ می‌باشد به همین دلیل باعث دوام طولانی تیغ می‌شود.

اسکالپل یا نیشتر: به نوعی تیغ بیستوری یا تیغ جراحی است که بسیار برنده بوده و برای جراحی بدن، کالبدشکافی و بعضی مواقع در صنایع دستی کاربرد دارد. اسکالپل‌ها ممکن است یک بار مصرف یا با کاربرد همیشگی باشند.

مته یا سوزن بیوپسی مغز استخوان روچستر: ابزار جراحی جهت نمونه برداری از استخوان کرست ایلیاک یا لگن در یک بیمار مبتلا به عارضه خاص می‌باشد . نمونه‌های بافت‌شناسی استخوان برای بافت‌شناسی استخوان و بدست آوردن حجم تخمینی استوانی، استفاده می‌شوند.

 هیسترومتر:  ابزاری بلند، باریک و نرم است که برای ایمنی بیشتر و راحتی بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرد و با اسپکلوم‌ها سازگار می باشند. یکی از تجهیزات پزشکی هیسترومتر از این وسیله برای عمل جراحی‌های خاص که مهم می باشند استفاده می‌شود تا از احتمال پارگی رحم جلوگیری شود.

تروکار: ابزاری با انتهای تیز است که برای دست یابی به رگ‌های خونی و حفرات بدن استفاده می‌شود. یکی از موارد مهم استفاده تروکارها، کاربرد آنها برای جای گذاری پورت‌ها در اعمال جراحی لاپاراسکوپی است.

تناکولوم : ابزاری جراحی بوده که بیش‌تر به عنوان یک نوع از فورسپس طبقه‌بندی می‌گردد. تناکولوم شامل یک قلاب تیز، بلند، باریک و متصل به یک دسته است که به‌طور عمده در اعمال جراحی برای گرفتن و نگه داشتن بخش‌هایی بمانند رگ‌های خونی استفاده می‌گردد. در انواع ساده، دوشاخ و چند شاخ یافت می‌گردد.